نیما در سال ۹۸ چه میزان ارز بازگرداند؟

اگر چه در ابتدا، ابهامات فراوانی درباره فعالیت این سامانه و کارآمدی آن وجود داشت، اما نیما توانست به تدریج جایگاهش را به عنوان یک ابزار مهم در سیاست های ارزی کشور تثبیت کند.

بر این اساس، درحالی که در سال ۹۷ (مرداد تا اسفند ۹۷) در مجموع ۱۱ میلیارد و ۱۹۰ میلیون یورو ارز در نیما عرضه شد، میزان عرضه ارز از طریق این سامانه در سال ۹۸ به ۱۶ میلیارد و ۱۷۳ میلیون دلار افزایش یافت.

در حال حاضر میزان عرضه ارز در نیما از فروش آن پیشی گرفته است به طوری که در سال ۹۸ میزان فروش ارز صادرات در نیما ۱۶ میلیارد و ۱۷۳ میلیون یورو و میزان خرید آن ۱۳ میلیارد و ۸۶۷ میلیون یورو بوده است.

نقش نیما در سیاست‌های ارزی

پس از التهاب بازار و نوسان‌های شدید نرخ ارز که گاه به چند هزار تومان در یک روز می‌رسید، سیاست‌ها و ابزارهای متعددی توسط دولت به کارگرفته شد تا تعادل به بازار بازگردد که از مهمترین آنها سامانه نیما بود.

سامانه نیما از طریق ساماندهی عرضه و تقاضای ارز در بخش تجارت خارجی توانست آرامش را به بازار ارز بازگرداند. بر این اساس، نیما با شناسایی و ثبت نیازهای ارزی واقعی واردکنندگان، جلوی تقاضاهای کاذب و غیرواقعی را گرفت.

همچنین با الزام صادرکنندگان به عرضه ارز در سامانه نیما، روند تامین ارز نیز شفاف شد که البته این کار به سختی صورت گرفت.

صادرکنندگان که بخشی از آنها صادرکنندگان خصولتی نیز بودند در مقابل عرضه ارز در نیما و بازگرداندن ارز، مقاومت می‌کردند به طوری که شماری از آنها تلاش داشتند ارز صادراتی را در خارج از کشور صرف کارهای غیر اقتصادی کنند.

اما با تاکید دولت و اتخاذ راهکارهای سخت‌گیرانه توسط بانک مرکزی و نهادهای ذیربط که گاه به تنبیه، توبیخ و معرفی متخلفان به دستگاه قضایی منتهی شد، صادرکنندگان متخلف ناچار به عرضه ارز در نیما شدند.

سامانه نیما از نیمه نخست سال ۹۷ پس از تعدیل سیاست‌های ارزی دولت به عنوان مرجع تعیین نرخ خرید و فروش حواله‌های ارزی تعیین شد.

با وجود گمانه زنی‌هایی که درباره احتمال کنار گذاشتن سامانه نیما پس از راه‌اندازی بازار متشکل ارزی مطرح شده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که به دلیل تفاوت ماهیت کار سامانه نیما و بازار متشکل، این دو بازار به صورت جداگانه و موازی به کار خود ادامه خواهند داد.

بازار متشکل ارز قرار است به معاملات فیزیکی اسکناس اختصاص یابد اما در سامانه نیما تنها حواله‌های ارزی خرید و فروش خواهد شد.

در ابتدای راه‌اندازی سامانه نیما، فاصله نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد زیاد بود که گاهی به بیش از ۶ هزار تومان می‌رسید که این موضوع باعث کاهش انگیزه عرضه ارز در نیما می‌شد، به طوری که آنها به هر شیوه قانونی و غیرقانونی متوسل می‌شدند که بتوانند ارز خود را به نرخ آزاد به فروش برسانند.